ENOTHTA 4. ΤΑ ΖΩΑ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ

Ιστορίες με ζώα

 

Ο   Μάγκας
Απόσπασμα απο το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα

Λίγα λόγια για το βιβλίο και τη συγγραφέα 

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε μια κοπέλα που ήταν πολύ πλούσια και πολύ δυστυχισμένη. Την έλεγαν Πηνελόπη και της άρεσε να γράφει.  Έγραφε, έγραφε, όλη την ώρα έγραφε στο ημερολόγιό της. Γι’ αυτά που έβλεπε μέσα στο σπίτι της, για τη σχέση της με τους γονείς της, με τ’ αδέλφια της, για τις παιδικές της αναμνήσεις, για τα συναισθήματά της.  Η Πηνελόπη ήταν πολύ συναισθηματική. Την πλήγωνε η αδικία είτε όταν στρεφόταν εναντίον της είτε όταν γινόταν εις βάρος των άλλων. Όταν μεγάλωσε, άρχισε να γράφει βιβλία για παιδιά. Σε ένα άλλο βιβλίο της η Πηνελόπη έκανε ήρωα έναν σκύλο, τον «Μάγκα». Ο σκύλος απορούσε με όσα έβλεπε στον κόσμο των ανθρώπων, με τη σκληρότητά τους και με την ανοησία τους. Απ’ όλους τους ανθρώπους ξεχώριζε τον αγαπημένο του Λουκά, τον «Λουκαδάκο» του, που ήταν καλό παιδί και αγνό.  Σε μια περιπέτειά του μακριά από το σπίτι, ο Μάγκας γνώρισε και τον Αφράτο, έναν θυμόσοφο σκύλο του δρόμου που είχε πάρει κατ’ ευφημισμόν αυτό το όνομα μια που στην πραγματικότητα ήταν ισχνός και πεινασμένος. Και μετά ο Μάγκας πήγε στον πόλεμο και βρέθηκε να συμμετέχει στον Μακεδονικό Αγώνα.

 Στόχοι του κειμένου

Γνωσιολογικοί - Συναισθηματικοί  Επικοινωνιακοί

o        Να  συνειδητοποιήσουν την ιδιαιτερότητα της δομής κειμένων που περιγράφουν ζώα (περιγραφικά: όπως το λογοτεχνικό απόσπασμα «ο Μάγκας» ή επιστημονικά: όπως «Τα χαρακτηριστικά των ζώων»).

o         Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα βασικά στοιχεία ενός τέτοιου κειμένου και να τα αξιοποιούν με επιτυχία στην παραγωγή του δικού  τους προφορικού και σε δεύτερο στάδιο γραπτού λόγου.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Μέσα στο κείμενο περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του Μάγκα σαν να ήταν άνθρωπος. Όταν λέμε τα «χαρακτηριστικά» κάποιου, εννοούμε την εξωτερική εμφάνιση, αλλά και τα προτερήματά του, τα ελαττώματά του, τις συνήθειες του, τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται.

Όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε κάποιον, χρησιμοποιούμε συχνά επίθετα.

ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Τα επίθετα περιγράφουν ένα χαρακτηριστικό των ουσιαστικών που συνοδεύουν. Έχουν τρία γένη (αρσενικό θηλυκό, ουδέτερο), κλίνονται όπως τα ουσιαστικά και είναι πάντα στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με τα ουσιαστικά που συνοδεύουν.

Π.χ. ο όμορφος κήπος, η σιδερένια πόρτα, το παλιό σχολείο

Πολλές φορές, για να περιγράψουμε τα προτερήματα κάποιου, λέμε ότι είναι:

ήρεμος, έξυπνος, ευγενικός, ανεξάρτητος, συναισθηματικός, ευαίσθητος, ακούραστος, εύθυμος, ακίνδυνος, παιχνιδιάρης, υπεύθυνος, υποχωρητικός, ευχάριστος, τίμιος, δίκαιος, καλός, προσεκτικός, αστείος, αυθόρμητος, σοβαρός, αγαπητός, πιστός, πρόθυμος, ζεστός, τολμηρός, γενναίος, φιλήσυχος, βολικός

Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τα ελαττώματα κάποιου, λέμε πως είναι:

επιπόλαιος, ζαβολιάρης, δυσάρεστος, ψυχρός, σαχλός,δειλός, μαρτυριάρης, νευρικός, φιλοπόλεμος, φωνακλάς, ζηλιάρης, άδικος, κακός, αφελής, πονηρός, ύπουλος, αγενής, ευέξαπτος, εκδικητικός, αναίσθητος, τεμπέλης, επικίνδυνος, κατσούφης, ιδιότροπος, απρόσεκτος, άγριος, αργοκίνητος, απρόσεκτος, πεισματάρης, ανυποχώρητος, εύθικτος

Εκτός από τα επίθετα, χρησιμοποιούμε και μετοχές με λειτουργία επιθέτου:

δυστυχισμένος, ευτυχισμένος, θλιμμένος, λυπημένος, παραπονεμένος, στενοχωρημένος, χαρούμενος (από το ρήμα χαίρομαι, μετοχή χαρούμενος)

Οι μετοχές, όπως ξέρουμε, προέρχονται από ρήματα, αλλά ορισμένες από αυτές, όπως οι παραπάνω, χρησιμοποιούνται ως επίθετα. Μπορείτε να καταλάβετε τη διαφορά από το παράδειγμα:

Η γιαγιά ήταν αγαπημένη από όλους. (Την αγαπούσαν όλοι.) μετοχή

Η αγαπημένη μου γιαγιά, μετοχή ως επίθετο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ  Όταν η μετοχή χρησιμοποιείται ως επίθετο, τότε σχηματίζει και επίρρημα, π.χ.

Ζούσαμε αγαπημένα.