ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Αυτό που πρέπει να θυμάσαι πάντα είναι

ότι πρώτα Σκέφτομαι και μετά Γράφω.

Η έκθεση είναι ταλέντο και τεχνική

κι αν το ταλέντο είναι κάτι προσωπικό

η τεχνική αφορά όλους μας…

…Ας μιλήσουμε λοιπόν για την τεχνική της παραγωγής γραπτού λόγου.

Τι είναι έκθεση ;

Η λέξη «έκθεση» παράγεται από το ρήμα εκθέτω (εκ + θέτω) που σημαίνει εξωτερικεύω, βγάζω έξω κάτι.

Έκθεση λέγεται η εξωτερίκευση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας. Αυτά δημιουργούνται από ένα γεγονός ή φαινόμενο, που μας προξενεί εξαιρετική εντύπωση και μας παρακινούν να τα εξωτερικεύσουμε, να τα ανακοινώσουμε.

Έκθεση με άλλες λέξεις είναι η έκφραση του εσωτερικού μας κόσμου.

Η έκθεση διακρίνεται σε γραπτή και προφορική.

Η προφορική είναι η ομιλία, ο προφορικός λόγος.

 Η γραπτή γίνεται με τον γραπτό λόγο και είναι δυσκολότερη από την προφορική.

Και να γιατί:

Στην προφορική ομιλία, για να μας κατανοήσουν οι άλλοι, κινούμε τα χέρια, το κεφάλι, κλείνουμε τα μάτια, κάνουμε διάφορους μορφασμούς και υψώνουμε ή χαμηλώνουμε τον τόνο της φωνής μας. Όλα αυτά συντελούν στο να γίνει η ομιλία μας σαφής και αντιληπτή από τους άλλους.

Στην γραπτή, όμως, ομιλία, δεν έχουμε τα μέσα αυτά. Πως θα τα αντικαταστήσουμε; Είναι ανάγκη να βρούμε άλλα μέσα, που θα μας βοηθήσουν για να γίνει η γραπτή ομιλία μας, η έκθεσή μας ζωντανή και κατανοητή στην ανάγνωση.

Εδώ ό,τι γράφουμε, πρέπει να προσέχουμε να έχει σαφήνεια, χάρη και ομορφιά.

Η επιλογή και τοποθέτηση των λέξεων και προτάσεων μέσα στην έκθεση πρέπει να είναι προσεγμένη, σε λογική σειρά και σε σωστή σύνταξη.

Επίσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε όλα τα εκφραστικά μέσα. Αυτά δεν είναι άλλα από τα γνωστά μας καλολογικά στοιχεία. Δηλαδή: τα κοσμητικά επίθετα, οι σύνθετες λέξεις, οι ωραίες εικόνες, οι παρομοιώσει, οι προσωποποιήσεις, οι μεταφορές, οι αντιθέσεις, οι υπερβολές και άλλα.

Έτσι μόνο η έκθεσή μας θα αρέσει στον αναγνώστη και διαβάζοντάς την θα νομίζει ότι κουβεντιάζει μαζί μας.

Πως γράφουμε μία έκθεση

      Το σχεδιάγραμμα μίας έκθεσης

Πολλές φορές, όταν έρχεται η ώρα να γράψουμε έκθεση, αισθανόμαστε μία στεναχώρια, μία αμηχανία και μας βασανίζει το ερώτημα: « Πως ν’ αρχίσω, πώς να προχωρήσω, πώς να τελειώσω την έκθεσή μου; ».
Κι όμως, δεν υπάρχουν θέματα δύσκολα, όταν ξέρουμε καλά τις ενέργειες που πρέπει να κάνουμε, προτού αρχίσουμε την ανάπτυξή τους.
Η πρώτη μας δουλειά, μόλις μας δώσουν το θέμα, είναι να το μελετήσουμε καλά, πολλές φορές, για να το κατανοήσουμε. Έτσι, δεν θα κινδυνεύουμε να ξεφύγουμε από αυτό, όπως καμιά φορά συμβαίνει.
Στην συνέχεια πρέπει να συγκεντρώσουμε το υλικό που θα χρειαστεί για την ανάπτυξη του θέματός μας. Το υλικό μπορούμε να το πάρουμε, ανάλογα με το θέμα, από την Ιστορία, από την ζωή, από το φυσικό περιβάλλον, από την κοινωνία, από τα βιώματά μας κ. τ. λ.
Στην συνέχεια το υλικό αυτό θα το ταξινομήσουμε για να είναι έτοιμο για την ανάπτυξη του θέματός μας.
Έχοντας αυτά υπ’ όψιν μας, θα συντάξουμε ένα σχεδιάγραμμα, ένα σκελετό της έκθεσης, σε ένα πρόχειρο χαρτί με σύντομες προτάσεις ή ακόμα και λέξεις, που θα αναφέρονται στα κυριότερα σημεία του θέματός μας, στα κεντρικότερα νοήματα, τα οποία θα αποτελέσουν το «στημόνι», πάνω στο οποίο θα «υφανθούν» κατόπιν τα κυριότερα νοήματα, οι λεπτομέρειες και κάθε τι που σχετίζεται με το θέμα μας. Όλα αυτά θα είναι τοποθετημένα με μία λογική σειρά, χρονική, τοπική ή αιτιολογική, ώστε η έκθεσή μας να μην έχει κενά, να έχει συνοχή και συνέχεια και να αποτελεί ένα τέλειο και ολοκληρωμένο σύνολο.

Με το διάγραμμα αυτό σαν οδηγό δεν θα κινδυνέψουμε να ξεφύγουμε από το θέμα μας.

Παραδείγματα σχεδιαγράμματος:

                             Θέμα : « Φθινοπωρινές εικόνες»

Ανάπτυξη του θέματος σε σχεδιάγραμμα:

-Πως δίνει ο ποιητής και ο ζωγράφος την όψη του φθινοπώρου

-Ποιες εικόνες θα ζωγράφιζα εγώ;

-Το κιτρίνισμα και το πέσιμο των φύλλων

-Έρημες ακρογιαλιές

-Συννεφιασμένος ουρανός

-Τα πρωτοβρόχια

-Τα λουλούδια του φθινοπώρου

-Ο τρύγος

-Το άνοιγμα των σχολείων

-Τι κάνουν οι γεωργοί

-Τι κάνουν οι βοσκοί

-Προετοιμασίες για τον χειμώνα

-Γενικές εντυπώσεις από το φθινόπωρο

1. Ο πρόλογος

Ο πρόλογος είναι η αρχή της έκθεσής μας. Έχει σκοπό να προετοιμάσει τον αναγνώστη να διαβάσει το κυρίως θέμα με προσοχή και ευχάριστη διάθεση.

 Με τον πρόλογο δηλαδή δημιουργούμε μία κατάλληλη ατμόσφαιρα, η οποία θα προσελκύσει τον αναγνώστη να γνωρίσει το θέμα μας, να το διαβάσει με ενδιαφέρον και να κατανοήσει καλά το περιεχόμενό του. Γι’ αυτόν τον λόγο ο πρόλογος πρέπει να είναι ζωντανός, πρωτότυπος και εντυπωσιακός και να οδηγεί τον αναγνώστη στο κυρίως θέμα ομαλά και ευχάριστα.
Ο πρόλογος μπορεί να είναι 4-5 φράσεις ή μία φράση ή μία λέξη μονάχα.

 Καλό είναι να αποφύγουμε τους μεγάλους προλόγους, γιατί είναι ανιαροί και κουράζουν τον αναγνώστη.

 Λίγα πρωτότυπα και χτυπητά πράγματα θα γράφουμε στον πρόλογο, τα οποία θα αφήνουν απορίες και ερωτηματικά στον αναγνώστη, για να διαβάσει την έκθεσή μας με όρεξη και ενδιαφέρον.

2. Το κυρίως θέμα

Το κυρίως θέμα είναι το μεγαλύτερο και το κυριότερο μέρος της Έκθεσης. Όπως θα λέγαμε με άλλα λόγια, ο κορμός της. Μετά τον πρόλογο, μπαίνουμε ομαλά, αβίαστα και φυσικά στο κυρίως θέμα. Τοποθετούμε το αντικείμενο του θέματός μας μέσα στον χρόνο, γιατί όλα τα πράγματα και τα γεγονότα συνδέονται άμεσα με τον χρόνο. Ύστερα, θα το τοποθετήσουμε στον τόπο που συνέβη το γεγονός ή τα γεγονότα που περιγράφει το θέμα μας.Στην συνέχεια, τοποθετούμε και περιγράφουμε τα όρια, τα σύνορα μέσα στα οποία βρίσκεται και κινείται το αντικείμενο που περιγράφουμε.Κατόπιν, αν πρόκειται να διηγηθούμε κάποιο γεγονός ή σκηνή ή επεισόδιο, θα αναφέρουμε τις εικόνες τους με την σειρά που συνέβησαν. Η περιγραφή μας πρέπει να ακολουθεί την χρονολογική και φυσική σειρά των γεγονότων. Δεν πρέπει να κάνουμε παλινδρομήσεις.Το κυρίως θέμα μπορούμε μα το πλουτίσουμε ακόμη με διάφορα φυσικά φαινόμενα (αστραπές, βροντές, ήλιο, αέρα, κύματα κτλ) καθώς και με ήχους που ακούμε (θρόισμα φύλλων, κελάηδισμα πουλιών, βελάσματα προβάτων, τρίξιμο των γρύλων, παφλασμοί κυμάτων κα). Έτσι, εφόσον το θέμα προσφέρεται, θα ζωντανέψουμε και θα χρωματίσουμε καλύτερα την έκθεσή μας.Τέλος, θα κλείσουμε το κυρίως θέμα γράφοντας τα προσωπικά μας συναισθήματα και τις σκέψεις μας για το αντικείμενο του θέματος, καθώς επίσης και τα συμπεράσματα που βγάλαμε, ανάλογα πάντοτε προς το είδος του θέματος που αναπτύσσουμε.Κατά την ανάπτυξη του θέματος θα πρέπει να προσέξουμε και τα παρακάτω: να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια νοήματα, γιατί οι επαναλήψεις είναι ανιαρές και κουράζουν τον αναγνώστη. Να περιοριζόμαστε στα κυριότερα και να αποφεύγουμε τα επουσιώδη, τις μικρολεπτομέρειες και τις περιττολογίες.

Να μην γράφουμε αοριστίες, αλλά να στηρίζουμε τις ιδέες και την γνώμη μας παραθέτοντας παραδείγματα, επιχειρήματα, ρητά και γνωμικά σοφών ανδρών και μεγάλων επιστημόνων.

Να αποφεύγουμε μεγάλες προτάσεις και τις μακροσκελείς περιόδους. Οι προτάσεις μας να είναι μικρές, απλές, σαφείς και  να εκφράζουν ένα πλήρες νόημα.

3. Ο Επίλογος

Ο επίλογος είναι το κλείσιμο της έκθεσης. Με αυτόν ολοκληρώνουμε την έκθεσή μας. Με τον πρόλογο προετοιμάζουμε τον αναγνώστη για να προχωρήσει με ευχάριστη διάθεση στο κυρίως θέμα. Με τον επίλογο αφήνουμε τις τελευταίες εντυπώσεις της έκθεσης. Γι’ αυτό πρέπει να είναι χτυπητός και εντυπωσιακός.

Ο επίλογος μπορεί να είναι μία ή περισσότερες προτάσεις που θα περιέχουν, ένα συμπέρασμα, ένα ρητό, μια παροιμία, μία στροφή ενός ποιήματος, μία προτροπή ή ευχή σχετική με το περιεχόμενο της έκθεσης.

Ο επίλογος σε αντίθεση με τον πρόλογο είναι υποχρεωτικός σε κάθε έκθεση, γιατί αποτελεί το κλείσιμο, το τελείωμά της. Χωρίς τον επίλογο η έκθεσή μας θα είναι μισοτελειωμένη.

Παράδειγμα σχεδιαγράμματος με πρόλογο- κυρίως θέμα- επίλογο

Θέμα: «ένα ιστορικό πρόσωπο που θαυμάζεις πολύ ».

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

-Τα ιστορικά πρόσωπα γενικά

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:

-Ποιο ιστορικό πρόσωπο θαυμάζω ιδιαίτερα

-Σύντομη παρουσίασή του. Που και πότε γεννήθηκε

-Πως μεγάλωσε

-Πως έζησε

-η ιστορική του διάπλαση

-ο εσωτερικός του κόσμος

-η προσφορά του στην πατρίδα

-για ποιους λόγους τον θαυμάζω ιδιαίτερα

-πως δικαιολογείται ο θαυμασμός μου αυτός

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

-γενικό συμπέρασμα για το πρόσωπο αυτό

Τι προσέxω όταν γράφω μία έκθεση:

Κατ’ αρχήν διαβάζω προσεχτικά το θέμα για να το καταλάβω όσο γίνεται καλύτερα. Ύστερα, σκέφτομαι και φέρνω στο μυαλό μου, όλα όσα γνωρίζω για το θέμα. Πρέπει να ξέρω ότι η έκθεση, χωρίζεται σε τρία μέρη: τον πρόλογο, το κύριο θέμα και τον επίλογο.

Πρόλογος:

Ο πρόλογος, είναι η αρχή της έκθεσής μας. Με τον πρόλογο, προσπαθούμε να δώσουμε, σε αυτόν που θα διαβάσει την έκθεσή μας, να καταλάβει για ποιο πράγμα θα του μιλήσουμε. ( ο πρόλογος είναι συνήθως μία παράγραφος).

Στον πρόλογο μπορούμε να διαλέξουμε για να γράψουμε, μια εντυπωσιακή φράση, σχετική με το θέμα μας, ή κάποια στροφή ενός ποιήματος, ή μια παροιμία, ή ένα παράδειγμα από την ιστορία ή από την καθημερινή μας ζωή, πάντα σχετικό με το θέμα.

Το κύριο θέμα:

Μετά τον πρόλογο ερχόμαστε στο κύριο θέμα. Στο κύριο θέμα γράφουμε όλα όσα γνωρίζουμε για το θέμα μας. Γράφουμε όχι μόνο ό,τι βλέπουμε ή ακούμε, αλλά και εντυπώσεις και συναισθήματα. Χρησιμοποιούμε ωραίες φράσεις, όμορφες λέξεις και σχήματα λόγου. Όμως προσέχουμε να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια πράγματα και να μην φλυαρούμε.

Επίλογος:

Ο επίλογος είναι το τελευταίο μέρος της έκθεσής μας. Είναι συνήθως μία παράγραφος. Εδώ μπορούμε να γράψουμε ένα συμπέρασμα, ένα δίδαγμα ή μια ευχή.

 Γενικά  για την έκθεση:

1.  Δεν ξεχνάμε να αφήνουμε παραγράφους. (Αλλάζουμε παράγραφο όταν αλλάζει το νόημα).

2.  Προσέχουμε να μην κάνουμε ορθογραφικά λάθη

3.  Κάνουμε μικρές και όμορφες προτάσεις.

4.  Κάνουμε ωραία και καθαρά γράμματα για να φαίνεται όμορφο το γραπτό μας.

5.  Προσέχουμε να βάζουμε σωστά τα σημεία της στίξης (κόμματα, τελείες, ερωτηματικά, θαυμαστικά, παύλες).

6.  Αφού τελειώσουμε την έκθεσή μας, τη διαβάζουμε και την ξαναδιαβάζουμε  με μεγάλη προσοχή.