Το υποκείμενο, το ρήμα , το αντικείμενο και το κατηγορούμενο.

Η γραμματική της ημέρας ...με δυο λόγια.

 

Το υποκείμενο, το ρήμα  και το αντικείμενο.

Οι κύριοι όροι μιας πρότασης είναι το υποκείμενο, το ρήμα και το αντικείμενο.

Υποκείμενο είναι η λέξη που απαντά στην ερώτηση ποιος; και μας δείχνει το πρόσωπο, ζώο ή πράγμα που ενεργεί. Το υποκείμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
Πχ. Ο Γιάννης παίζει.
Ποιος παίζει; Ο Γιάννης είναι το υποκείμενο της πρότασης.

Ρήμα είναι η λέξη που απαντά στην ερώτηση τι κάνει; και μας δείχνει την ενέργεια του υποκειμένου.
Πχ. Ο Γιάννης παίζει.
Τι κάνει ο Γιάννης; Παίζει είναι το ρήμα της πρότασης.

Αντικείμενο είναι το πρόσωπο, ζώο ή πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος. Το αντικείμενο βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Πχ. Ο Γιάννης κλωτσάει την μπάλα.
Τι κλωτσάει ο Γιάννης; Την μπάλα. Αυτό είναι το αντικείμενο της πρότασης.

Εμπεδώνουμε...Το υποκείμενο, το ρήμα και το αντικείμενο  πατώντας 

ΕΔΩ  

 κάνοντας τη σχετική διαδραστική εργασία. 

Το κατηγορούμενο

Μπορείς να ξεχωρίσεις το υποκείμενο, το ρήμα και το κατηγορούμενο σε μια πρόταση;

Το υποκείμενο, το ρήμα και το κατηγορούμενο

Σε κάποιες προτάσεις υπάρχει μια λέξη, η οποία φανερώνει μια ιδιότητα που αποδίδεται στο υποκείμενο. Αυτή η λέξη είναι το κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική, όπως και το υποκείμενο.

Πχ. Ο Γιάννης είναι μαθητής.

Ο Γιάννης είναι το υποκείμενο. Η λέξη μαθητής είναι το κατηγορούμενο, αφού φανερώνει την ιδιότητα του Γιάννη.

Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό (όπως στο προηγούμενο παράδειγμα), επίθετο (πχ. Ο Γιάννης είναι έξυπνος), μετοχή (πχ. Ο Γιάννης είναι κουρασμένος).

Το ρήμα της πρότασης χρησιμεύει στο να συνδέει το υποκείμενο με το κατηγορούμενο, για αυτό λέγεται συνδετικό ρήμα.

Συνδετικά ρήματα συνήθως είναι το είμαι (όπως στο παραπάνω παράδειγμα), το γίνομαι (πχ. Ο Γιάννης έγινε γιατρός), το φαίνομαι (πχ. Ο Γιάννης φαίνεται έξυπνος), το θεωρούμαι (πχ. Ο Γιάννης θεωρείται έξυπνος), το εκλέγομαι (πχ. Ο Γιάννης εκλέχτηκε πρόεδρος), το λέγομαι (πχ. Αυτό το ζώο λέγεται χαμαιλέοντας) κ.ά.

---

Το κατηγορούμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική, όπως και το υποκείμενο. Έτσι το ξεχωρίζουμε εύκολα από το αντικείμενο, που βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

 Εμπεδώνουμε...Το κατηγορούμενο 

αλλά και υποκείμενο, ρήμα και αντικείμενο

  πατώντας 

ΕΔΩ και ΕΔΩ

κάνοντας τη σχετική διαδραστική εργασία.