ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

 Με πόσους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις;

Οι προτάσεις στα νέα ελληνικά, συνδέονται με τρεις τρόπους μεταξύ του

1. με ασύνδετο σχήμα

2. με παρατακτική σύνδεση

3. με υποτακτική σύνδεση

 

1. Τι είναι το ασύνδετο σχήμα;

Πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη,

 π.χ.   [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε].

Στο παράδειγμα υπάρχουν δύο προτάσεις, αφού υπάρχουν δύο ρήματα.
Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη.
Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει.
Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.

Αυτός ο τρόπος σύνδεσης λέγεται ασύνδετο σχήμα.

 Π.χ {Χόρευαν}, {πηδούσαν}, {τάραζαν τον κόσμο από τις φωνές}.

Τρεις προτάσεις , γιατί υπάρχουν τρία ρήματα , χωρίς σύνδεσμο , που χωρίζονται με κόμμα.

Συμπέρασμα:

Στο ασύνδετο σχήμα οι προτάσεις δε συνδέονται μεταξύ τους· απλώς μπαίνει η μία δίπλα στην άλλη και χωρίζονται με κόμμα.

 

2. Τι είναι η παρατακτική σύνδεση;

 Λέγεται παρατακτική ή παράταξη, γιατί με αυτήν παρατάσσουμε δηλαδή τοποθετούμε ισοδύναμες προτάσεις τη μία μετά την άλλη.

Κύρια + κύρια ή Δευτερεύουσα + δευτερεύουσα

Το προηγούμενο παράδειγμα [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] μπορούμε να το πούμε και με άλλο τρόπο, π.χ.

[Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε].

Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι δύο προτάσεις. Η πρώτη όμως και η δεύτερη τώρα ενώνονται με το και. Συνδέονται δηλαδή με μια λέξη που λέγεται σύνδεσμος.

[Τους είδε] και [έτρεξε να τους µιλήσει].
Ούτε μιλούσε ούτε έγραφε.
Ήξερε την αλήθεια αλλά δεν έλεγε τίποτε.
Ο αδελφός μου όλη μέρα ή έπαιζε ή  έτρωγε ή κοιμόταν.

Συμπέρασμα:

Στην παρατακτική σύνδεση οι προτάσεις παρατάσσονται, δηλ. μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους, τους παρατακτικούς συνδέσμους.

3. Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;

 Τα προηγούμενα παραδείγματα:

[Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε]           ασύνδετο

[Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε]    παρατακτική σύνδεση

μπορούμε να τα πούμε και με τρίτο τρόπο, πιο σύνθετο, π.χ.

[Ο Γιώργος ντύθηκε], [αφού είχε πλυθεί.]    Υποτακτική σύνδεση

        1η πρόταση         2η πρόταση 
                                            

Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι οι δύο προτάσεις.
Οι δύο προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες.
Η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα είναι η πρώτη, η κύρια.

 

Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα:

[Θέλω]   [να φάω] ,   [γιατί πεινάω]

      1η πρ.     2η πρ.         3η πρ.

Στο παράδειγμα υπάρχουν τρεις προτάσεις.
Η πρώτη (Θέλω) είναι η κύρια, η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα.
Η δεύτερη πρόταση (να φάω) είναι δευτερεύουσα και υποτάσσεται στην πρώτη .
Η τρίτη πρόταση (γιατί πεινάω) είναι κι αυτή δευτερεύουσα, υποτάσσεται όμως στην προηγούμενη δευτερεύουσα (να φάω).

Συμπέρασμα:

Στην υποτακτική σύνδεση μια δευτερεύουσα πρόταση (δπ) υποτάσσεται σε μια κύρια πρόταση (κπ) ή σε μια άλλη δευτερεύουσα πρόταση (δπ) και συνδέονται με τους υποτακτικούς συνδέσμους.

Για να θυμάμαι...

Ασύνδετο σχήμα
πρόταση , πρόταση , πρόταση , πρόταση

 Παρατακτική σύνδεση
πρόταση - παρατακτικός σύνδεσμος - πρόταση - παρατακτικός σύνδεσμος - πρόταση

 Υποτακτική σύνδεση
 κπ-υποτακτικός σύνδεσμος-δπ-υποτακτικός σύνδεσμος-δπ

κπ=κύρια πρόταση , δπ=δευτερεύουσα πρόταση

Για να μάθουμε να διακρίνουμε εύκολα αν η σύνδεση των προτάσεων είναι παρατακτική ή υποτακτική, θα πρέπει να ξέρουμε καλά τους συνδέσμους.

Η παρατακτική σύνδεση γίνεται µε τους  παρατακτικούς συνδέσμους:

1. συμπλεκτικοί: και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ

2. αντιθετικοί: αλλά, μα, όμως, παρά, μόνο, ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα, ενώ,

           μολαταύτα, εξάλλου, μολονότι

3. Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ή, είτε

4. συμπερασματικοί: λοιπόν, άρα, επομένως

5. επεξηγηματικός: δηλαδή

Η υποτακτική σύνδεση γίνεται με τους παρακάτω υποτακτικούς συνδέσμους:

1. Ειδικοί: ότι, πως, που  (ειδικές προτάσεις)

2. Τελικοί: να, για να (τελικές προτάσεις)

3. Χρονικοί: όταν, καθώς, αφού, αφότου, ενώ, πριν, πριν να, προτού, ώσπου,

ωσότου, όποτε (χρονικές προτάσεις)

4. Αιτιολογικοί: γιατί, διότι, επειδή, αφού  (αιτιολογικές προτάσεις)

5. Υποθετικοί: αν, εάν, άμα  (υποθετικές προτάσεις)

6. Αποτελεσματικοί: ώστε, ώστε να, που (αποτελεσματικές προτάσεις)

7. Διατακτικοί: μήπως, μη(ν) (διστακτικές ή ενδοιαστικές προτάσεις)

Άλλες συνδετικές λέξεις στην υποτακτική σύνδεση

1. υποτακτικοί σύνδεσμοι: όταν, ότι, γιατί, αν  κτλ.

2. Μόρια: να

3. Συνδεσμικές φράσεις: την ώρα που, κάθε φορά που, εκεί που

4. Αναφορικές αντωνυμίες: όποιος, όσος, ό,τι, ο οποίος, που    (αναφορικέςπροτάσεις)

5. Αναφορικά επιρρήματα: όπου, όπως, που, όσο (αναφορικές προτάσεις)

6. Ερωτηματικές αντωνυμίες: ποιος, τι, πόσος  (ερωτηματικές προτάσεις)

7. Ερωτηματικά επιρρήματα: πού, πώς, πότε, πόσο  (ερωτηματικές προτάσεις)

Εξάσκηση στα είδη σύνδεσης προτάσεων πατάμε ΕΔΩ